به درستی نمی‏شود مشخص کرد که اولین بار کدام کشور دست به طراحی و ساخت موشکهای سطح به هوایی زد که قابلیت شلیک به صورت انفرادی را دارا باشند؛ هرچند كه آلمانها در زمان جنگ جهاني دوم، طرح‏‎هاي بسياري براي هدفگيري هواپيماها توسط موشك داشتند كه پس از سقوط برلين توسط نيروهاي ارتش سرخ اتحاد شوروي، اين طرح‏ها بدست شوروي افتاد و ماحصل زحمات نازي‏ها، منجر به ساخت موشكهاي حرارت‏ياب نظير SA-7 و راديويي نظير SA-1 و SA-2 در اتحاد شوروي شد. 

بسیاری بر این باورند که موشک سطح یه هوای سام-7 روسی مانند رقیب خود Redeye (چشم قرمز) که در میان نیروهای عضو پیمان ناتو جا خوش کرده بود توانست به موشک انفرادی سطح به هوای اصلی نیروهای عضو پیمان ورشو و دیگر هم پیمانان شوروی تبدیل شود.استرلا یک موشک انداز سبک و قابل حمل انفرادی بود که میتوانست توسط یک نفر شلیک شود. این سلاح حتی واحدهای کوچک پیاده نظام را قادر می‏سازد تا با هلیکوپترها و هواپیماهای ملخ دار و حتی جت‏های کند درگیر شود. مدل SA-7a  یا (gk32m Strela2) در سال 1968 وارد خدمت شد، ولی طولی نکشید که با مدل جدیدتر، یعنی SA-7b تعویض شد. 

مدل دوم که در تیراژ کثیری تولید شد دارای خرج انفجاري قوی‏تری بود ضمن اينكه سرعت، شتاب و همچنین برد موشک افزایش داده شده بود. مدل SA-7a دارای بردی معادل 3.6 و ارتفاع عملیاتی معادل 20 تا 1500 متر بود. سرعت راکت آن نیز معادل 1.4 ماخ بود. در مدل SA-7b برد عملیاتی سلاح به 4.2 کیلومتر افزایش پیدا کرده بود همچنین ارتفاع عملیاتی ان به 2300 متر رسیده بود. سرعت مدل بهینه‏سازی شده نیز از 1.4 ماخ در مدل اولیه به 1.75 ماخ افزایش پیدا کرده بود. هر دو مدل SA-7a  و SA-7b مجهز به سیستم ردیابی مادون سرخ (Infrared) هستند و معمولاً بر روی موتور هواپیما یا هلیکوپتر که از خود اشعهء مادون سرخ متصاعد می‏کنند، قفل کرده و آن را آنقدر دنبال می‏کنند تا به آن برخورد کرده و هدف را منهدم سازند. این سیستم هرگز جای خود را به سایر سیستمهای ردیابی رادیویی که از ضریب اطمینان بالاتری برخوردارند نداد. موشک انداز استرلا، خالی از اشکال نبود، چنانچه ردیاب مادون قرمز آن، علیرغم داشتن فیلتری مخصوص که برای جذب پارازیت‏ها و امواج مادون قرمز اضافی درنظر گرفته شده بود، چندان دقیق عمل نمی‏کرد و گاهن منابع حرارتی دیگر را با اگزوز هواپیما اشتباه گرفته و به تعقیب آن می‏پرداخت به طوری که در زمان جنگ ایران و عراق هم چندین بار به جای قفل کردن روی هواپیمای عراقی، روی آشپزخانه‏های صحرایی ایران قفل کرد و باعث به شهادت رسیدن تعداد زيادي از نیروهای ایرانی شد.

در هر حال موشک انداز سام-7 حد اقل برای فراری دادن هواپیماهای بمب‏افکن و جنگنده از ارتفاع پائین و راندن آنان به ارتفاع بالاتر موفق بود. ناگفته نماند که در ارتفاعات بالاتر، سیستم‏های پیشرفته‏تر ضدهوایی، هواپیماهای دشمن را هدف قرار می‏دادند. 

موشک انداز سام-7 بیشتر در درگیری با هلیکوپتر ها و هواپیماهای ملخ دار موفق بوده که با سرعت کمتری پرواز می‏کردند. 

موفقیت های بدست آمده در میادین جنگ 

در جنگ ویتنام تعداد زیادی از هواپیماها و هلیکوپترهای آمریکایی، هدف موشکهای سام-7 (استرلا2) قرار گرفته و ساقط شدند. 

نیروی هوایی کشور پرتغال، یکی از قربانیان کاربرد موشکهای سام-7 توسط شورشیان آفریقا بود. شورشیان کشور موزامبیک، توانستند تعداد زیادی از هواپیماهای ملخ‎دار ضدشورش آمریکایی T-6 را که در اختیار نیروی هوایی پرتغال بود، نابود کنند. 

گسترده‏ترین طیف کاربرد موشک های سام-7 را میتوان جنگ يام کيپور (1973) میان اعراب و اسرائیل دانست. در اين نبرد سنگين، نيروهاي سوري در درهء بقاع و مصري‏ها در صحراي سينا به استعداد 5500 دستگاه و 700 فروند هواپيماي ميگ21، ميگ23 و توپولف16 به اسرائيل حمله‏اي بسيار گسترده صورت دادند. 

مصر و سوريه، ضمن نصب موشكهاي دوربرد ضدهوايي سام-3 در پشت صحراي سينا و موشكهاي سام-6 در پشت درهء بقاع و بلندي‏هاي جولان، نيروهاي پيادهء خود را نيز به تعداد انبوهي موشك استرلا مجهز نمودند. تعدادی از هواپیماهای F-4 اسرائيل توسط اين موشکها، هدف قرار گرفتند ولي به دليل سازهء بسيار مقاوم هواپيماي F-4 و سرجنگي ضعيف استرلا، تعداد هواپيماهاي ساقط شده، بسيار ناچيز بود. گفته می شود که اعراب بیش از 4000 فروند از این موشکها را به سوی هواپیماهای اسرائیلی شلیک کردند که در این میان تنها 17 فروند از هواپیماهای اسرائیلی ساقط شد و 30 فروند دیگر آسیب دیدند. این امر یکی دیگر از نقاط ضعف موشکهای سام-7 را نمایان می کند که همانا نداشتن یک کلاهک جنگی موثر است. البته همانطور که گفته شد مزیت اصلی این موشک راندن هواپیما به ارتفاع بالاتر و دور کردن انها از اهداف زمینی است. مصریها از این تاکتیک جنگی به خوبی استفاده کردند و پس از فراری دادن هواپیماهای اسرائیلی به ارتفاعات بالاتر، آنها را با موشکهای ضد هوایی Sa-3 (سام-3) روسی هدف قرار داده و منهدم می‏کردند. 

موشک  استرلا، شالودهء دفاع ضدهوایی انفرادی ارتش سرخ اتحاد شوروی و ارتش‏های عضو پیمان ورشو را تشکیل داده بود و جواز ساخت آن، به بسیاری از کشورهای هم‏پیمان شوروی صادر شده بود. 

همچنين بسیاری از گروههای تروریستی مانند طالبان، القاعده و ببرهای تامیل (از شورشيان و تروريستهاي سريلانکا) را می‏توان در لیست كاربران این سلاح جا داد. 

متاسفانه هواپیماهای مسافری در مقابله با این موشکها بسیار آسیب پذیرند و هدف قرار گرفتن یکی از این هواپیماها در یک فرودگاه غیرنظامی به وسیلهء این موشکها، می‎تواند به یک فاجعهء انسانی تبدیل شود. 

موشک سام-7 با قابلیت حمل آسان، قیمت کم و تاثیرگداری قابل قبول، یکی از بهترین موشکهای سطح به هوای انفرادی می‏باشد. با استفاده از این سلاح می‎توان یک واحد کوچک پیاده نظام را به یک واحد ضدهوایی ضربتی موثر تبدیل کرد.

موشك «ونگارد» (نوع چيني اين موشك موسوم به QW-1) و موشک «میثاق» کپی موشک استرلا هستند و ایران به تازگی تولید «ميثاق» را با کمک چيني‏ها آغاز کرده است.

برخي مشخصات: 

سازنده: اتحاد شوروي 

ورود به خدمت استرلا2: 1972 

گسترش: جهاني 

خدمه: 1 نفر 

نام دستگاه پرتابگر: 9P54M 

طول: 1.47 متر 

قطر: 70 ميلي متر 

وزن موشک: 4.71 کيلوگرم 

زمان عمل پس از کشيدن ماشه: 5 تا 10 ثانيه 

زمان بارگذاري مجدد موشک بعدي در پرتابگر: 6 تا 10 ثانيه 

نام موشک: 9M32M 

کد ناتو: سام-7 (Sa-7) 

کد پيمان ورشو: استرلا (Strela) 

برد نهايي: 5500 متر 

حداقل برد: 500 متر 

حداکثر ارتفاع عمل: 4500 متر 

حداقل ارتفاع عمل: 18 متر 

وزن کل (پرتابگر + موشک): 9.97 کيلوگرم 

سرعت موشك: 580 متر بر ثانيه 

پيشرانه: راكت كمكي سوخت جامد و راكت اصلي 

سيستم هدايتگر: آشيانه‏ياب نيمه‏فعال حرارت ياب (Passive IR homing) 

ميدان عمل جستجوگر حرارتي نصب شده در نوك موشك: 1.9 درجه 

درجهء جستجو: 6 درجه بر ثانيه 

سرجنگي: 1.15 كيلوگرم TNT 

نوع فيوز عملگر: ضربه‏اي ناگهاني 

زمان خودانفجاري: 15 ثانيه پس از پرتاب 

سيستم كنترل آتش: سايت نشانه‏روي نصب شده روي پرتابگر به صورت بصري 

استرلا همچنين قابليت نصب بر روي هليكوپترهاي Mi-24)هايند) و  S-342)غزال) را دارد. 

 کاربران فعلی

   افغانستان   

•   آلبانی   
•   الجزایر   
•   آنگولا   
•   ارمنستان   
•   بوتسوانا   
•   بنین   
•   بلغارستان   
•   بورکینافاسو   
•   کامبوج   
•   چین   
•   کوبا 
•    جمهوری چک
•   جیبوتی   
•   السالوادور 
•   مصر   
•   هند 
•   عراق   
•   ایران 
•   کویت   
•   لائوس   
•   لبنان   
•   رومانی   
•   روسیه    
•   سیرالئون   
•   صربستان   
•   اسلواکی   
•   سومالی      
•   یمن جنوبی
•   سودان   
•   سوریه   
•   تانزانیا   
•   اوکراین   
•   ویتنام   
•   زامبیا   
•   زیمبابوه 

  •  کاربران پیشین

  • 
    
  •   مجاهدین افغان
  •   آرژانتین   
  •   بلاروس  
  •   حزب الله 
  •   شبه نظامیان آزادی بخش  کوزوو 
  •   شبه نظامیان آزادی بخش  فلسطین 
  •   اتحاد جماهیر شوروی 
  •   یوگسلاوی   
•    
  منبع:
• ماهنامه جنگ افزار     
• http://www.Fas.org
• تکمیل کننده مقاله : www.PADAFANDI.ir